Na wysokość podeszwy długo nie zwracano szczególnej uwagi. W danych technicznych dotyczących butów pojawiał się drop, ale wysokość podeszwy pojawia się od mniej więcej 2018 roku. Coraz większa powszechność tego parametru ma związek z dwoma rzeczami. Rośnięciem butów co najłatwiej wyrazić w milimetrach podeszwy oraz w regulacjach World Athletics, które w pewnym momencie zatrzymało ,,wyścig zbrojeń” stawiając granicę na 40 milimetrach wysokości.
Jakie znaczenie ma wysokość podeszwy?
Ma i to ogromne. Wysokość czy inaczej mówiąc grubość podeszwy (czyli z języka angielskiego: stack) przekłada się w dość oczywisty sposób na kilka rzeczy:
- Amortyzację. Co jest najbardziej naturalne, bo grubość podeszwy to element, którym można bardzo łatwo operować sprawiając, że jeden model butów jest butem lepiej amortyzowanym od drugiego. W każdym razie jeśli mamy dwa modele butów, które mają podeszwę wykonaną z tego samego typu pianki, to ten, który ma jej więcej, będzie oferował więcej amortyzacji. W przypadku butów różnych marek mających podeszwy z innych pianek też najczęściej ten, który ma wyższą podeszwę, będzie butem lepiej amortyzowanym. W większą podeszwę po prostu łatwiej napakować więcej technologii amortyzujących.
- Czucie podłoża. Tutaj zasada działa w odwrotną stronę. Im niższa podeszwa tym czucie podłoża większe. To oczywiste, bo w końcu im mniej odgradza stopę od podłoża tym czuje więcej. W butach z kategorii barefoot czujesz każdą nawet najmniejszą nierówność powierzchni. To wręcz imitacja biegania boso. Na przeciwnym biegunie są buty maksymalistyczne, w których możesz biegać po kamienistej drodze i nie czujesz praktycznie nic.
- Elastyczność. To również jest dosyć logiczne, bo im grubszy element (myślimy cały czas o podeszwie) chcemy zgiąć tym większy jest jego opór. Centymetr pianki w bucie minimalistycznym bardzo łatwo zegniemy w dłoniach. Cztery centymetry pianki w bucie maksymalistycznym też będą miały pewną elastyczność, ale but będzie zgiąć dużo trudniej i będzie znacznie sztywniejszy.
Buty minimalistyczne i maksymalistyczne
Wysokość podeszwy wpływa na to jaki typ buta mamy w ręku. Można tą myśl oczywiście odwrócić i powiedzieć, że typ buta determinuje jak cienką lub grubą będzie miał podeszwę. Obydwa stwierdzenia są poprawne. I tak mamy buty:
- Buty minimalistyczne, czyli te, gdzie mamy od kilku do kilkunastu milimetrów pianki. Można wśród nich wyróżnić buty barefoot, czyli te, w których chodzi się ,,boso”, a but to w zasadzie cienka osłonka mająca chronić stopę przed skaleczeniem o mniejsze kamyki. W podeszwach nie ma w ogóle pianki, jest cienka warstwa gumy o grubości kilki (3-8) milimetrów. Nieco wyższe minimalistyczne konstrukcje mają już podeszwy wykonane z pianek, ale nie przekracza ona kilkunastu milimetrów grubości. To buty dla osób świadomych, które stawiają na czucie podłoża i pracę nad naturalnym ruchem stopy, a nie na amortyzację. To niszowa grupa butów.
- Buty o standardowej wysokości, czyli te o wysokości podeszwy od powiedzmy 20 milimetrów do około 32-33 milimetrów. To jest grubość podeszwy, która oferuje amortyzację a jednocześnie mamy zachowane pewne czucie podłoża. Można znaleźć tu zarówno buty lepiej amortyzowane jak i mniej amortyzowane ale nie znajdziemy tu najlepiej amortyzowanych modeli. W tych widełkach mieści się około 70% butów, które pojawiły się na blogu, jednakże należy mieć na uwadze to, że buty z roku na rok rosną coraz bardziej.
- Buty maksymalistyczne, to najwyższe buty o wysokości podeszwy ponad 32-33 milimetry. Oferują najwięcej amortyzacji i najmniej czucia podłoża. Znajdują się tutaj głównie dwa typu butów. Po pierwsze te maksymalnie amortyzowane zwane ,,poduszkowcami”, które mają zapewniać maksimum amortyzacji. Są tu też karbonowe startówki, których podeszwa składa się z dwóch głównych elementów, czyli płytki z włókna węglowego i dużej ilości sprężystej pianki. To buty dla osób szukających amortyzacji (oraz czasami dynamiki), a nie czucia podłoża.
Jak liczyć wysokość podeszwy?
Jedyny usystematyzowany sposób obliczania wysokości podaje federacja World Athletics. To właśnie ona w pewnym momencie ograniczyła nieco ,,wyścig zbrojeń” określając maksymalną wysokość podeszwy w bucie dopuszczonym do startów ulicznych na 40 milimetrów. Wartość ta jest aktualna do dziś. Ta sama federacja określa zasady jak powinny być mierzone buty:
- Po pierwsze, grubość podeszwy należy mierzyć, na środku przedniej części stopy i na środku pięty. Jest to odległość między wewnętrzną górną warstwą podeszwy a zewnętrzną dolną warstwą, która styka się z podłożem. Do wysokości podeszwy zalicza się też wszelkiego rodzaju wkładki wewnętrzne.
- Po drugie, środek przodostopia jest środkowym punktem buta na 75% jego wewnętrznej długości. Środek pięty jest środkowym punktem buta na 12% jego długości wewnętrznej. Dla standardowego buta w rozmiarze 42 EU, środek przodostopia będzie znajdował się mniej więcej w odległości 203 milimetrów od tylnej części buta, a środek pięty będzie znajdował się mniej więcej w odległości 32 milimetrów od tylnej części buta.
- Po trzecie, maksymalne grubości podeszwy, oparte są na grubości podeszwy buta w rozmiarze 42 EU. But powyżej tego rozmiaru może posiadać nieznacznie grubszą podeszwę niż standardowy rozmiar buta tej samej marki i modelu.
Jak to liczą producenci?
Producenci nie zawsze liczą to dokładnie w ten sam sposób jak światowa federacja. Widać to szczególnie w ostatnich latach na flagowych modelach marki Asics. Bardzo długo w oficjalnych danych producentów podawana była wartość jedynie podeszwy środkowej. Na pewno była to wysokość nie uwzględniająca wewnętrznej wyjmowanej wkładki. Być może nie uwzględniała także kilku milimetrów wysokości bieżnika. W ten sposób Asics Gel-Nimbus 24 według producenta miał podeszwę o grubości 28 milimetrów z tyłu i 18 milimetrów z przodu.
Od Nimbusa 25 (który notabene i tak urósł) wysokość podeszwy podawana jest przez producenta całościowo, czyli bieżnik, podeszwa środkowa i wkładka. W ten sposób uzyskujemy 41,5 milimetra z tyłu i 33,5 milimetra z przodu. Od razu wygląda to lepiej (myślę, że ten argument też producent rozważył), a także jest zgodne z większością tego co podają pozostali producenci butów biegowych. Niemniej jednak pewności co do tego że wszyscy producenci obliczają tą wartość tak samo nie ma i nie będzie.
Czy zwracać na to uwagę przy wyborze butów?
Najogólniej rzecz mówiąc to… nie. To na co powinieneś zwracać uwagę to jest to, aby but był dopasowany pod kątem tego jak biegasz, gdzie biegasz, ile biegasz, ile ważysz, ile potrzebujesz amortyzacji czy jak szybkim biegaczem jesteś. Decydują też twoje indywidualne preferencje i jeśli wybierzesz odpowiedni but pod kątem tego co potrzebujesz to będzie od posiadał odpowiednią wysokość. Ważąc bardzo dużo naturalnie wybierzesz but o podeszwie prawie czterocentymetrowej. Szukając czegoś mniej miękkiego możesz wybrać buty o wysokości około trzech centymetrów. Natomiast szukając czucia podłoża i naturalności, będą to dwa centymetry i mniej.
